Oorlogsmonument Petegem-aan-de-Leie
D_CLS_2013_006
In 1919 werd een gedenkteken voor de gesneuvelde Petegemnaren gerealiseerd. Van het oorspronkelijk oorlogsmonument is vandaag echter weinig bewaard gebleven.
Het gedenkteken stond tot in het najaar van 1984 op de hoek van de Deinse Steenweg met de Gaverse Steenweg. Het was een monumentale hardstenen stèle die versierd was met een bronzen reliëfplaat. Voorts was de steen gedecoreerd met enkele gebeitelde plantenmotieven. De namen van de slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog waren in witte letters op het oorlogsmonument aangebracht. Later werd het gedenkteken aangevuld met de namen van de Petegemse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Door het lettertype op het monument kon men dit werk onmiddellijk toeschrijven aan de Deinse beeldhouwer Antoon Van Parys. De kunstenaar heeft zelf een tijdlang in Petegem gewoond. Het is dus niet verwonderlijk dat hij de opdracht kreeg om het monument te vervaardigen.
Het nu zwaar gerenoveerde monument staat opgesteld aan het voormalige gemeentehuis van Petegem-aan-de-Leie in de Centrumlaan. Het bestaat uit twee witgeschilderde rode bakstenen muren met daarop zwartmarmeren platen. Op de marmeren platen staan in opgelegde letters de namen van de gesneuvelde Petegemse soldaten en opgeëisten tijdens W.O. I te lezen. Op dit monument worden ook de namen van de gesneuvelde Petegemse militairen, politieke gevangenen, weerstanders en burgerslachtoffers van W.O. II vermeld. Aan de linkerzijde van het oorlogsmonument zijn de bronzen letters ‘1914 1918’ ‘Hulde der gemeente Peteghem-Deinze’ aangebracht. Op dit gedeelte van het oorlogsmonument is nog een kleine bronzen reliëfplaat op de zwarte marmer bevestigd. Dit reliëfplaatje is het enige dat nog overblijft van het oorspronkelijke oorlogsgedenkteken van Petegem-aan-de-Leie. De kunstenaar bracht zijn handtekening zeer duidelijk aan op de onderkant van de reliëfplaat met bovendien ook eens de datering ‘1919’.
Op de reliëfplaat is te zien hoe een vrouw bidt bij een graf. In deze context is het zeer waarschijnlijk dat het om het graf van een oorlogsslachtoffer gaat. Antoon Van Parys plaatste het graf onder een knotwilg, waardoor er een zekere desolate sfeer wordt gecreëerd. De biddende vrouw is vermoedelijk niet de moeder of de vrouw van het slachtoffer. Het gaat hier waarschijnlijk om een geestelijke of een verpleegster. Dat is te merken aan het kruis op haar gewaad en de kap op haar hoofd. De vrouw staat op een ingetogen manier te bidden bij het graf. Grote emoties zijn er niet, de sfeer van meditatie overheerst.
Ook op het Petegemse oorlogsmonument was geen plaats voor heroïek. Hier ziet men wat er achterbleef als de strijd geluwd was. Dood en verdriet. De ingetogenheid die dit bronzen reliëf uitstraalt heeft het gedenkteken een toch wel bijzondere sfeer mee. Het zet in zekere zin aan tot nadenken, al mag men dat natuurlijk niet overdrijven.
Het nu zwaar gerenoveerde monument staat opgesteld aan het voormalige gemeentehuis van Petegem-aan-de-Leie in de Centrumlaan. Het bestaat uit twee witgeschilderde rode bakstenen muren met daarop zwartmarmeren platen. Op de marmeren platen staan in opgelegde letters de namen van de gesneuvelde Petegemse soldaten en opgeëisten tijdens W.O. I te lezen. Op dit monument worden ook de namen van de gesneuvelde Petegemse militairen, politieke gevangenen, weerstanders en burgerslachtoffers van W.O. II vermeld. Aan de linkerzijde van het oorlogsmonument zijn de bronzen letters ‘1914 1918’ ‘Hulde der gemeente Peteghem-Deinze’ aangebracht. Op dit gedeelte van het oorlogsmonument is nog een kleine bronzen reliëfplaat op de zwarte marmer bevestigd. Dit reliëfplaatje is het enige dat nog overblijft van het oorspronkelijke oorlogsgedenkteken van Petegem-aan-de-Leie. De kunstenaar bracht zijn handtekening zeer duidelijk aan op de onderkant van de reliëfplaat met bovendien ook eens de datering ‘1919’.
Op de reliëfplaat is te zien hoe een vrouw bidt bij een graf. In deze context is het zeer waarschijnlijk dat het om het graf van een oorlogsslachtoffer gaat. Antoon Van Parys plaatste het graf onder een knotwilg, waardoor er een zekere desolate sfeer wordt gecreëerd. De biddende vrouw is vermoedelijk niet de moeder of de vrouw van het slachtoffer. Het gaat hier waarschijnlijk om een geestelijke of een verpleegster. Dat is te merken aan het kruis op haar gewaad en de kap op haar hoofd. De vrouw staat op een ingetogen manier te bidden bij het graf. Grote emoties zijn er niet, de sfeer van meditatie overheerst.
Ook op het Petegemse oorlogsmonument was geen plaats voor heroïek. Hier ziet men wat er achterbleef als de strijd geluwd was. Dood en verdriet. De ingetogenheid die dit bronzen reliëf uitstraalt heeft het gedenkteken een toch wel bijzondere sfeer mee. Het zet in zekere zin aan tot nadenken, al mag men dat natuurlijk niet overdrijven.
Antoon Van Parys (beeldhouwers)
2012